Likwidacja użytkowania wieczystego i przekształcenie go z nowym rokiem w prawo własności, budziły obawy, że na rynku powstanie biurokratyczny zator wstrzymujący na wiele miesięcy sprzedaż nieruchomości. Tymczasem okazuje się, że paraliżu rynku jednak nie będzie, a notariusze idą klientom na rękę i sporządzają umowy bez zaświadczeń.

1 stycznia tego roku grunty będące do tej pory w użytkowaniu wieczystym zostały automatycznie przekształcone w grunty własnościowe. Dotychczasowi użytkownicy wieczyści stali się więc ich właścicielami, za co muszą uiścić stosowną opłatę rozłożoną na 20 rocznych rat. Mogą jednak skorzystać z atrakcyjnych bonifikat, nawet do 98 %, jeśli uiszczą opłatę przekształceniową jednorazowo. W ciągu roku od przekształcenia do nowych właścicieli będzie wysłane zaświadczenie o przekształceniu. Jeśli z jakiegoś powodu takie zaświadczenie potrzebne jest szybciej, wówczas można wystąpić do właściwego organu ze stosownym wnioskiem, a jego wydanie w trybie przyspieszonym nastąpi w terminie do 4 miesięcy.

Problem pojawia się, gdy dochodzi do obrotu mieszkaniami lub domami położonymi dotychczas na działkach objętych użytkowaniem wieczystym. Ich właściciele nie mają bowiem zaświadczenia, które potwierdzałoby powstanie prawa własności w stosunku do gruntu, na którym położony jest dom lub budynek wielorodzinny z wyodrębnionym lokalem. Zarówno prawnicy, jak i sami właściciele działek obawiali się, że zmiany mogą rodzić problemy formalne, a ewentualna sprzedaż nieruchomości z tego powodu będzie musiała zostać odłożona w czasie. Tymczasem zamrożenie transakcji, nawet na 4 miesiące, jak mogłoby być w najlepszym wypadku, mogłoby mieć bardzo negatywne skutki.

Okazuje się jednak, że nowa ustawa o przekształceniu użytkowania wieczystego wcale nie sparaliżowała rynku. Osoby, które uzasadnią potrzebę uzyskania zaświadczenia o przekształceniu, np. z powodu sprzedaży mieszkania, mogą otrzymać je w terminie 30 dni. Stanowisko Krajowej Rady Notarialnej jeszcze w listopadzie zeszłego roku było jasne – do sporządzenia umów sprzedaży nieruchomości konieczne będzie zaświadczenie, co było zgodne z ówczesnym stanowiskiem Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju. Eksperci wskazywali jednak, iż w obliczu powszechnie obowiązującego przekształcenia wszystkich gruntów w użytkowanie wieczyste w grunty własnościowe, przedstawienie zaświadczenia powinno być jedynie formalnością.

W styczniu ponownie głos zabrała Krajowa Rada Notarialna wskazując, że wydanie zaświadczenia nie jest konieczne do dokumentowania w formie aktów notarialnych umów zbycia lokali położonych na przekształconych gruntach. Przedstawienie zaświadczenia nie będzie więc konieczne, jednak w umowie znajdzie się pouczenie, że grunt będący w użytkowaniu wieczystym, stanowiący nieruchomość wspólną mógł ulec przekształceniu we własność.

Nadal jednak w dwóch sytuacjach zaświadczenie będzie bezwzględnie wymagane. Chodzi tu o :

• ustanowienie odrębnej własności lokali w budynkach wzniesionych na gruntach, które przed dniem 1 stycznia 2019 r. były w użytkowaniu wieczystym;
• zbywanie zabudowanych domami mieszkalnymi jednorodzinnymi gruntów, które przed dniem 1 stycznia 2019 r. były w użytkowaniu wieczystym.