Ministerstwo Finansów pracuje nad opodatkowaniem pustostanów, czyli głównie mieszkań kupowanych w celach inwestycyjnych, ale nie wprowadzanych na rynek najmu. Według danych ze spisu powszechnego z końca marca 2021 roku, w Polsce było 1,8 miliona niezamieszkałych lokali, co stanowi 11,7% wszystkich mieszkań. W Warszawie takich mieszkań było 207 tysięcy, co stanowi 20% wszystkich mieszkań w stolicy. Pustostany znajdowały się również w mniejszych miastach, a w miastach do 20 tysięcy mieszkańców było ich 639 tysięcy.

Ministerstwo Finansów rozważa dwie opcje opodatkowania zakupów inwestycyjnych. Pierwsza opcja to obciążenie podatkiem od czynności cywilnoprawnych (PCC) pakietowych zakupów mieszkań zarówno na rynku pierwotnym, jak i wtórnym. W przypadku transakcji na rynku wtórnym, stawka PCC zostanie podwyższona. Natomiast przy zakupach od deweloperów mieszkania będą obciążone dodatkowym podatkiem oprócz 8% VAT. Taka regulacja ma na celu ograniczenie wykupywania mieszkań przez fundusze inwestycyjne.

Celem opodatkowania zakupów pakietowych jest zmniejszenie liczby mieszkań kupowanych wyłącznie w celach inwestycyjnych, a tym samym zwiększenie dostępności mieszkań dla osób poszukujących lokum do zamieszkania. Wiceminister finansów Artur Soboń powiedział, że taka regulacja powinna ograniczyć wykupywanie mieszkań przez fundusze inwestycyjne.

Drugim pomysłem jest opodatkowanie pustostanów. Będzie to osiągnięte poprzez wprowadzenie zmiany w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych, która pozwoli samorządom na uchwalanie wyższych stawek podatku od nieruchomości na lokale, które nie są zamieszkane przez co najmniej trzy miesiące w roku. Wstępnie planowane jest, że wyższy podatek obejmie nadwyżkę ponad określoną powierzchnię lokali niewykorzystywanych na cele mieszkaniowe, które znajdują się na terenie danej gminy.

Ministerstwo Finansów rozważa także zmiany mające na celu złagodzenie zakazu amortyzacji, czyli rozliczania w podatkowych kosztach wydatków na nabycie mieszkań i domów, który ma obowiązywać od 1 stycznia 2023 roku. Obecnie istnieją jeszcze pewne wyjątki od tego zakazu. Ministerstwo rozważa wprowadzenie ulgi na wynajem, która miałaby złagodzić skutki zakazu amortyzacji.

Jak widać więc Ministerstwo Finansów nie rezygnuje z powracającego od jakiegoś czasu pomysłu opodatkowania funduszy inwestujących w nieruchomości. Ten ruch, podobnie jak opodatkowanie pustostanów, ma na celu zmniejszenie popytu generowanego na rynku mieszkaniowym przez kupców inwestycyjnych, dzięki czemu miałaby się zwiększyć dostępność mieszkań, co pozwoli łatwiej nabywać mieszkania na własne potrzeby.

Mieszkanie stało się dobrem luksusowym

Poczynania rządu motywowane są tym, że dostępność mieszkań w Polsce spada. Poprzez “dostępność” mamy na myśli to, czy przeciętny Polak jest w stanie kupić sobie mieszkanie w celu zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych. W ostatnim czasie zbiegło się ze sobą kilka czynników bardzo silnie wpływających na rynek mieszkaniowy, a ograniczających moc nabywczą klientów. Z jednej strony są to czynniki odpowiedzialne za redukcję detalicznego popytu w mieszkaniówce, czyli drogi kredyt hipoteczny. Z tym problemem rząd chce walczyć wdrażając program Pierwsze Mieszkanie, a w nim system dopłat do kredytów oraz dedykowane mieszkaniowe konta oszczędnościowe. Z drugiej strony mamy czynniki ograniczające podaż i właśnie po tej stronie należałoby umieścić zakupy inwestycyjne. Mieszkania kupione w celach inwestycyjnych, do tego często później stojące jako pustostany, redukują podaż lokali mieszkalnych na rynku i jednocześnie windują ich ceny. Przy tym nie służą zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych. Stąd pomysł na to, aby ograniczyć ten segment rynku. Jednym z jego uczestników są fundusze inwestujące w nieruchomości. Często są to zagraniczne firmy, szukające dobrej inwestycji dla posiadanego kapitału. W zachodniej Europie fundusze takie są bardzo aktywne, w Polsce dopiero zaczynają się rozglądać, jednak po rocznym przyroście robionych przez nie zakupów widać, że skala takich inwestycji w Polsce będzie bardzo szybko rosła.