1 marca 2023 r. rząd przyjął projekt ustawy, której celem jest poprawa sytuacji na polskim rynku mieszkaniowym poprzez ułatwienie dostępu do własnej nieruchomości. Wybudowanie domu będzie możliwe w ramach tzw. kooperatywy mieszkaniowej, która będzie mogła kupić grunt należący do gminy na preferencyjnych warunkach. Nowa ustawa wprowadzi również zmiany w programie „Mieszkanie bez wkładu własnego” oraz w zasadach udzielania gwarancji przez Bank Gospodarstwa Krajowego.

Kooperatywa mieszkaniowa polega na tym, że inwestycja, której celem jest wybudowanie nowego budynku mieszkalnego, prowadzona jest przez grupę przynajmniej 3 osób fizycznych, które następnie w tym budynku zamieszkają. Przyszli mieszkańcy są czynnie zaangażowani w procesy decyzyjne oraz budowę nieruchomości. Jednym z głównym założeniem tej inicjatywy jest to, że członkowie kooperatywy część prac budowlanych wykonują we własnym zakresie, co pozwala na obniżenie kosztów inwestycji.

Zgodnie z założeniami dzięki udziałowi w kooperatywie mieszkaniowej będzie można zaoszczędzić na nabyciu mieszkania nawet 30 procent w porównaniu z kosztami, jakie trzeba byłoby ponieść, kupując mieszkanie od dewelopera. Mniejsze koszty wiążą się z tym, że członkowie kooperatywy wykonują niektóre prace we własnym zakresie, dzięki czemu nie muszą płacić marży podwykonawcom i firmie deweloperskiej. Ponadto w ustawie znalazły się zapisy pozwalające kooperatywom na zakup gruntów gminnych na korzystniejszych warunkach. Gmina będzie mogła udzielić bonifikaty na zakup działki lub rozłożyć opłatę za jej zakup na raty. Jednostki samorządu terytorialnego, które zdecydują się na sprzedaż gruntów kooperatywom lub spółdzielniom na preferencyjnych warunkach, będą mogły również ubiegać się o grant na infrastrukturę.

Uczestnicy kooperatywy mieszkaniowej muszą zawrzeć umowę, na podstawie której będą działać. Kooperatywa założona może być jedynie przez osoby fizyczne, nie przedsiębiorstwa, których musi być co najmniej trzy. Podejmowane przez nią działania muszą mieć na celu zaspokojenie własnych potrzeb mieszkaniowych jej członków, a nie osiągnięcie zysku ze sprzedaży wybudowanej nieruchomości. Inwestycja mieszkaniowa podejmowana przez kooperatywę może polegać na zakupie gruntu i wybudowaniu na nim budynku wielorodzinnego, zakupie gruntu i wybudowaniu zespołu budynków jednorodzinnych lub zakupie gruntu wraz z istniejącym na nim budynkiem i przeprowadzenie w nim remontu, który pozwoli dostosować nieruchomość do zamieszkania.

Wraz z przepisami, które mają ułatwić prowadzenie inwestycji w formule kooperatywy mieszkaniowej, zmienią się również zasady programu „Mieszkanie bez wkładu własnego”. Program pod nazwą „Rodzinny kredyt mieszkaniowy” skierowany będzie do osób, które w ogóle nie posiadają wkładu własnego lub jego wysokość nie jest wystarczająca, aby nabyć nieruchomość. W przypadku kredytobiorców, których wkład własny będzie niższy niż 20 proc. wartości nieruchomości, którą planują nabyć, Bank Gospodarstwa Krajowego udzieli gwarancji na brakującą kwotę. Z kolei dzięki tzw. spłacie rodzinnej, w przypadku pojawienia się w rodzinie objętej programem kolejnego dziecka, BGK spłaci część kredytu.