Niska dostępność lokali mieszkalnych dla osób o niewielkich dochodach lub znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej to spore wyzwanie. Od wielu ta próbują sobie z nim poradzić władze samorządowe, z różnym skutkiem. Aktualnie pojawia się jednak nowy instrument, dzięki któremu właśnie gminy będą miały szansę lepiej pomagać swoim mieszkańcom. Mowa o SAN, czyli Społecznych Agencjach Najmu.

Czym jest SAN?

SAN, czyli Społeczna Agencja Najmu, to podmiot, który został stworzony do ścisłej współpracy z władzami samorządowymi. SAN pośredniczy między gminą a właścicielami mieszkań przeznaczonymi na wynajem. To z agencjami kontaktują się też osoby, którym dochód nie pozwala na wynajęcie lokum na warunkach komercyjnych. Wyjątkowość SAN polega na tym, że łączy pomoc mieszkaniową z integracją społeczną. Wszystko to z wyłączeniem sektora prywatnego do społecznej polityki mieszkaniowej. Warto przy tym zauważyć, że SAN-y nie mogłyby powstać bez środków Europejskiego Funduszu Społecznego.

Co ciekawe powstawanie SAN-ów jest uregulowane w polskim prawie od niemal 4 lat. Jednak do tej pory niewiele gmin zdecydowało się na współpracę z agencjami. To ma się zmienić. Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej zdecydowało o przeznaczeniu na ten cel 100 milionów złotych ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS). Dzięki tym pieniadzom zorganizowano aż dwa konkursy w ramach programu Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego (FERS).

Zadania SAN są szersze niż tylko zapewnienie mieszkania osobom w trudnej sytuacji mieszkaniowej. Będą one proponowały najemcom również dodatkowe usługi związane z aktywizacją społeczną i zawodową. Do grup objętych taką opieką należą osoby niepełnosprawne, w kryzysie bezdomności czy opuszczające rodziny zastępcze.

Jak będą rozwijać się SAN-y?

Pierwsza edycja konkursu, o którym mówiliśmy wcześniej, zakończyła się w lutym 2025. W ramach tego działania na uruchomienie SAN-u środki otrzymały trzy gminy – Kraków, Puck i Kłomnice. Z tej puli skorzystały też gminy, które już stworzyły swój SAN i chciały go rozwinąć. Mowa tu o Dąbrowie Górniczej, Wrocławiu i Poznaniu. Nowy nabór wniosków rozpocznie się już 3 marca. Z perspektywy samorządów jest to doskonała okazja na przetestowanie nowej ścieżki wspierania sektora mieszkaniowego na swoim terenie. Dzięki pomocy EFS gminy uzyskają na to niezbędne środki w wysokości do 10 milionów złotych. Muszą tylko powołać do życia agencję, która będzie funkcjonować przez minimum 3 lata Z pieniędzy tych trzeba reż sfinansować remonty mieszkań przeznaczonych na wynajem.

Dużym atutem programu jest brak obowiązku wniesienia wkładu własnego. Na SAN można uzyskać dofinansowanie w wysokości 100% wartości inwestycji. Kolejnym plusem jest pozyskanie dodatkowego zintegrowanego instrumentu służącego zaspokajaniu lokalnych potrzeb mieszkaniowych. Obecność SAN-u podnosi atrakcyjność danej gminy i może zachęcić jej mieszkańców do pozostania w niej lub nakłonić do powrotu tych, którzy zdążyli wyjechać. SAN niesie też korzyści dla właścicieli lokali i budynków mieszkalnych, którzy chcą je wprowadzić na rynek. Otrzymują oni gwarancję najmu ich nieruchomości na stabilnych warunkach. Poczucie bezpieczeństwa zyskują też potencjalni najemcy.