Członkowstwo we wspólnocie mieszkaniowej oznacza nie tylko prawa, wiąże się z tym również szereg obowiązków. Właściciel lokalu ma jednak wpływ na jej funkcjonowanie i podejmowanie decyzji.

Przynależność do wspólnoty mieszkaniowej powstaje z chwilą zakupu lokalu, nie można z niej zrezygnować. Wspólnota powstaje automatycznie na podstawie ustawy z chwilą wyodrębnienia pierwszego lokalu w budynku i przeniesienia jego własności. W praktyce będzie to sytuacja, gdy deweloper podpisze z kupującym pierwszą umowę sprzedaży mieszkania. Wspólnotę tworzy więc ogół właścicieli lokali znajdujących się w danej nieruchomości. Wspólnota powstaje w celu dbania o części wspólne budynku, utrzymania go w należytym stanie, podobnie jak gruntu przed budynkiem, a także dbania o znajdujące się w nim urządzenia.

Z przynależności do wspólnoty wynikają pewne obowiązki. Pierwszym jest ponoszenie wydatków na utrzymanie części wspólnych budynku, a także własnego lokalu w należytym stanie technicznym. W drugim przypadku są to opłaty za wodę, gaz, energię elektryczną, odprowadzanie ścieków, czy wywóz śmieci. Wymienić tu należy również koszty ponoszonych napraw i remontów. Natomiast koszty utrzymania części wspólnych zawarte są co miesięcznym czynszu, a ich wysokość i przeznaczenie ustala wspólnota. Z reguły obejmują one:

• fundusz remontowy, z którego pokrywane są również koszty bieżących napraw,
• opłatę za utrzymanie i naprawę windy,
• opłaty za prąd i inne media doprowadzane do części wspólnych,
• utrzymanie w czystości części wspólnych budynku,
• ubezpieczenie i podatek od nieruchomości,
• utrzymanie administracji, w tym wynagrodzenia członków zarządu, albo zarządcy budynku, którym może być firma zewnętrzna.

Wysokość czynszu nie może być ograniczona, ani zmniejszona, a jego uiszczania wspólnota ma prawo się domagać nawet na drodze sądowej. Natomiast mieszkańcy poszczególnych lokali jako członkowie wspólnoty mają wpływ na ich kształtowanie, np. poprzez wybór firmy zarządzającej budynkiem, czy doprowadzającej media.
Właściciel lokalu ma również obowiązek umożliwić wejście do lokalu osobom upoważnionym na żądanie zarządcy lub administratora nieruchomości. Może być to konieczne, np. w przypadku przeprowadzania przeglądów instalacji, odczytu liczników, remontów, czy konserwacji budynku lub jego części.

Celem powstania wspólnoty mieszkaniowej jest również stworzenie lepszy warunków do wspólnego funkcjonowania w jednym budynku. W tym celu każda wspólnota tworzy własny regulamin, w którym określa zasady porządku domowego. Mieszkańcy lokali są zobowiązani do jego przestrzegania, w szczególności do respektowania ciszy nocnej, powstrzymywania się od zachowań, które dla innych mogłyby być uciążliwe. W przypadku, gdy któryś z mieszkańców rażąco i łamie zasady ustalonego regulaminu, wspólnota może w drodze postępowania sądowego żądać zaprzestania takich zachowań.