Obrót ziemią rolną jest bardziej sformalizowany niż sprzedaż nieruchomości niebędącej rolną. Mimo złagodzonych ostatnio przepisów, sprzedaż taka wymaga spełniania kilku wymogów.

Proces ten należy rozpocząć od sprawdzenia, czy dla danej działki uchwalony został plan zagospodarowania przestrzennego. W ten sposób ustala się, komu nieruchomość można sprzedać. Gdy okaże się, że działka ma przeznaczenie budowlane, grunt można sprzedać po wyłączeniu go z produkcji rolnej. Jeśli jednak działka ma przeznaczenie rolne, wówczas sprzedający ma dwie możliwości. Może sprzedać ją rolnikowi, w innym przypadku procedura będzie bardziej skomplikowana.

W przypadku sprzedaży nieruchomości rolnej osobie, która rolnikiem nie jest, należy doprowadzić do zmiany planu miejscowego oraz wyłączenia jej z produkcji rolnej. W tym celu konieczne jest złożenie stosownego wniosku do właściwego urzędu gminy. Po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku pozostaje jeszcze zmiana przeznaczenia gruntu, a wniosek w tym zakresie składa się do właściwego starosty, który dokonuje wyłączenia ziemi z produkcji rolnej. W decyzji administracyjnej określi on również wysokość opłaty za wyłączenie. Kwota ta zależeć będzie od klasy bonitacyjnej gruntu.

Osoba niebędąca rolnikiem może kupić działkę rolną o wielkości do 1 ha. Niedawno znowelizowane przepisy zwiększyły dopuszczalną powierzchnię. Na ich podstawie skrócił się również okres, w którym nieruchomości nie można sprzedać – z 10 do 5 lat.

Zmiany weszły w życie na podstawie uchwalonej w dniu 25 kwietnia przez Sejm nowelizacji ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego. „Nabywca nieruchomości rolnej jest obowiązany bowiem prowadzić gospodarstwo rolne, w skład którego weszła nabyta nieruchomość przez okres co najmniej 5 lat od dnia nabycia, a jeśli jest osobą fizyczną musi to robić osobiście. W efekcie grunty o większej powierzchni, także położone na terenie miast, wciąż nie będą mogły być swobodnie nabyte przez spółki, deweloperów czy osoby fizyczne nie będące rolnikami. Pierwotny projekt rządowy przewidywał taką możliwość, ale w trakcie prac legislacyjnych odstąpiono od niej” – wskazuje Rafał Romanowski, wiceminister rolnictwa.

Co do działek kupowanych w miastach nie będzie żadnych ograniczeń, natomiast nabywca działki na wsi, gdy powierzchnia kupionych działek przekroczy hektar, będzie musiał prowadzić działalność rolną. Nowelizacja dopuszcza również sprzedaż działki przed upływem 5 lat, jednak na to zgodę w postaci decyzji administracyjnej będzie musiał wydać dyrektor generalny Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, a nie jak wcześniej sąd. Dyrektor KOWR posiada prawo pierwokupu działki rolnej, jeśli ma być ona sprzedana osobie niebędącej rolnikiem. Prawo pierwokupu wyłączone jest jedynie do akcji i udziałów w spółkach kapitałowych, które posiadają nieruchomości rolne o łącznej powierzchni mniejszej niż 5 ha.